Vào ngày 16 tháng 10 năm 2025, một sự kiện bất ngờ nhưng đầy ý nghĩa đã diễn ra tại Seoul, Hàn Quốc. Nhà thơ Do Jong-hwan, nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thể thao Hàn Quốc, đã mời cơm trưa thân mật với đoàn năm tác giả – dịch giả Việt Nam đang tham dự “Liên hoan quốc tế các nhà văn viết tiếng Hàn lần thứ 11” (diễn ra từ 14-17/10/2025 tại Đại học Yonsei). Hành động này không chỉ thể hiện sự hiếu khách mà còn là một nghĩa cử đẹp, xuất phát từ sự trân trọng đối với văn chương và tình bạn văn học xuyên biên giới.

Đoàn Việt Nam gồm có TS – dịch giả Lê Đăng Hoan, nhà văn Kiều Bích Hậu, Võ Thị Như Mai, Nguyễn Đình Tâm, và Đặng Lam Giang. Đối với các thành viên trong đoàn, lời mời của một cựu quan chức cấp cao Hàn Quốc như ông Do Jong-hwan thực sự là một bất ngờ lớn.

TS – dịch giả Lê Đăng Hoan, người đã có nhiều công sức dịch tác phẩm của nhà thơ Do Jong-hwan, bày tỏ sự cảm kích sâu sắc: “Nhà thơ Do Jong-hwan có nghĩa cử đẹp với đoàn Việt Nam. Tôi từng dịch tác phẩm của ông ấy, tiếp xúc với ông ấy trực tiếp vài lần và qua email nhiều lần để hỏi về nghĩa từng câu thơ. Nhưng tôi cũng bất ngờ, một quan chức cao cấp của Hàn xuống tận chỗ tôi ngồi trong Hội nghị do PEN Hàn Quốc tổ chức để chào hỏi tôi, sau đó còn mời cơm trưa cả đoàn Việt Nam. Ông ấy tôn trọng bạn cũ, không tỏ ra quan cách.”

Ông Lê Đăng Hoan so sánh: “Ở Việt Nam ta muốn mời vị Bộ trưởng đi ăn trưa với mình còn khó, huống chi được Bộ trưởng đích thân mời mình như thế này. Tôi vô cùng cảm kích.” Sự giản dị, không câu nệ địa vị của cựu Bộ trưởng Do Jong-hwan đã để lại ấn tượng mạnh mẽ về một nhà văn, một chính khách biết trọng tình nghĩa và văn hóa.

Mối quan hệ văn học giữa ông Lê Đăng Hoan và ông Do Jong-hwan đã được vun đắp qua quá trình chuyển ngữ tập thơ “Từ 3 giờ tới 5 giờ chiều” của nhà thơ Hàn Quốc sang tiếng Việt, do NXB Hội nhà văn xuất bản vào năm 2024. Tập thơ này, cùng với những tác phẩm khác, đã đưa tên tuổi của ông Do Jong-hwan – nguyên Ủy viên Quốc hội, Trưởng ban Văn hóa, xã hội của Quốc hội – trở thành một trong những nhà thơ có tập thơ bán chạy nhất Hàn Quốc trong những năm qua.

Tại Hội nghị lần thứ 11 PEN quốc tế Hàn Quốc dành cho các tác giả viết văn học tiếng Hàn vào ngày 15/10/2025, nhà thơ Do Jong-hwan đã có một bài phát biểu đáng chú ý. Dù thời gian phát biểu bị giới hạn, ông đã kịp chia sẻ những suy tư sâu sắc về hành trình thơ ca đến với mình, qua bài thơ nổi tiếng “Thơ đến với tôi như thế nào?”.

TS Lê Đăng Hoan đặc biệt tâm đắc với phần tham luận này, nhận xét: “Ông phân tích kỹ bài thơ ‘Thơ đến với tôi như thế nào?’ Một nhà thơ chân chính, lao động sáng tạo nghiêm túc là phải sống và viết thơ đúng như thế, như ý ông viết trong bài thơ.”

Trong bài phát biểu, ông Do Jong-hwan đã dùng hình ảnh ẩn dụ về các “vị thần thịnh vượng” đang sống ở đất nước mình và kể câu chuyện về “chiếc chìa khóa mở cánh cửa thơ đến với tôi như thế nào”. Ông diễn tả quá trình thai nghén thơ ca như một sự kiện thần bí, không thể xác định rõ ràng về không gian và thời gian: “Tôi không biết nó đến từ đâu, trên đường phố nào. Một phần diễn ra vào thời điểm nào trong đêm? Tôi ở trong khoảng trống và chạm vào nó.”

Thơ ca, đối với ông, là sự va chạm với những cảm xúc mạnh mẽ nhất của con người – “Dòng chảy của dục vọng, ngọn lửa của sự giận dữ”. Ông ví khoảnh khắc gặp gỡ nàng thơ là một sự bất thần, một cảm giác giống như “một cơn sốt nóng bên trong, một cơn bệnh quằn quại trong tôi”. Ông đã nói về sự giận dữ, nguyền rủa, ghen tị – những ngọn lửa mà tác giả phải “bị thiêu cháy và để lại vết sẹo,” và đó chính là chất liệu để thơ ca ra đời.

Nhà thơ chia sẻ rằng cuộc sống của ông đã gắn liền với thơ ca từ thời niên thiếu. Từ thời trung học cơ sở, ông đã viết thư gửi bố mẹ, và trong khi bạn bè làm bài tập, ông lại đắm mình trong thơ ca ở thư viện. Ông ưu tiên văn học, thơ ca lên hàng đầu: “Tôi chỉ làm sao đảm bảo có việc làm và sống đủ, còn lại tập trung vào thơ, bắt đầu với văn học.”

Thơ của nhà thơ Do Jong-hwan được biết đến là đặc biệt khó dịch, với những câu thơ dài, không có dấu chấm, phẩy rõ ràng, đòi hỏi người dịch phải có tay nghề cao và sự am hiểu sâu sắc. Chính TS – dịch giả Lê Đăng Hoan đã phải liên tục email cho tác giả để hỏi ý kiến, làm rõ nghĩa từng câu, từng chữ trong quá trình dịch tập thơ “Từ 3 giờ tới 5 giờ chiều”.

Sự hợp tác chặt chẽ này không chỉ đảm bảo chất lượng bản dịch mà còn củng cố thêm tình bạn, tình đồng nghiệp giữa hai nhà văn hóa. Buổi mời cơm trưa thân mật ngày 16/10/2025 là minh chứng rõ ràng cho mối quan hệ tốt đẹp này, vượt qua rào cản ngôn ngữ, địa vị và quốc gia, làm nổi bật vai trò của văn chương trong việc kết nối con người và văn hóa.

R.R