Vài nét về tác giả:
Pơloong Plênh, bút danh Kalang, Triing sinh ngày 12 tháng 8 năm 1986, người dân tộc Katu (Cơ Tu), quê quán thôn Pơr-ning, xã Tây Giang, thành phố Đà Nẵng (trước đây thuộc xã Lăng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam). Anh là một trong những gương mặt tiêu biểu của văn học dân tộc thiểu số hiện đại, với giọng viết đậm đà bản sắc miền Trường Sơn – Tây Nguyên.
Ngay từ thuở nhỏ, Pơloong Plênh đã lớn lên bên bếp lửa hồng, bên lời kể của già làng, tiếng khèn, tiếng Trống, chiêng và nhịp sống dung dị giữa núi rừng. Tình yêu với ngôn ngữ, văn hóa Katu dần thấm vào anh qua từng câu chuyện cổ, từng bước đi trong rừng, và cả những biến chuyển thời đại mà bản làng đang đối mặt. Từ đó, anh chọn viết như một hành vi gìn giữ hồn cốt dân tộc, không chỉ là lưu giữ, mà là khơi dậy, tiếp nối và lan tỏa các giá trị bản sắc văn hoá.
Các sáng tác của Pơloong Plênh trải rộng trên nhiều thể loại: thơ, tản văn, lời bài hát, phóng sự ngắn, với lối viết mộc mạc, giàu hình ảnh, chất chứa tình yêu thiên nhiên, con người và văn hóa tộc người. Nhiều tác phẩm đã gây được tiếng vang trong các cuộc thi sáng tác, hội diễn văn hóa nghệ thuật:
- Giải B ca khúc “Đôi chân” (Phổ thơ Pơloong Plênh – Nhạc Phi Ưng), năm 2017.
- Giải C ca khúc “Cha-gơr Ka-thu- Âm vang đại ngàn” (Ý thơ Pơloong Plênh – Nhạc Trần Cao Vân), Tặng thưởng Văn học nghệ thuật Đất Quảng 2019.
- Giải C ca khúc “Lời của rừng thiêng”, Tặng thưởng Văn học nghệ thuật Đất Quảng 2024.
- Giải Nhất ca khúc “Lời của rừng thiêng” – Sáng tác về đề tài Bảo vệ rừng năm 2023.
- Giải Khuyến khích tác phẩm “Tình ca bên suối”, Tặng thưởng VHNT Đất Quảng 2019.
- Nhiều Giấy khen của Hội Văn học Nghệ thuật Đất Quảng về hoạt động sáng tác, phổ biến văn học nghệ thuật dân tộc thiểu số.
Tác phẩm của Pơloong Plênh được đăng tải trên nhiều tạp chí, báo chí có uy tín như:
- Tạp chí Văn nghệ TP. Hồ Chí Minh,
- Cổng thông tin điện tử Đại biểu Nhân dân,
- Báo Quảng Nam, Tạp chí Đất Quảng, Non Nước, Báo Đà Nẵng cuối tuần,
- Tạp chí Kon Tum, Trang Hội Nhà Văn Việt Nam, v.v.
Anh cũng góp mặt trong nhiều tập thơ in chung như:
- “Xôn xao đại ngàn” – NXB Đà Nẵng, 2013
- “Mạch rồng” – NXB Hội Nhà Văn, 2022
- “Những cánh chim ngàn” – Hội VHNT các Dân tộc thiểu số Việt Nam, 2024
Với Pơloong Plênh, viết không chỉ là đam mê, mà còn là sứ mệnh gìn giữ và tiếp sức cho tiếng nói Cơ Tu vang xa, để mỗi vần thơ, mỗi câu hát là một hơi thở rừng, là một nhịp tim làng bản, và là minh chứng sống động cho bản lĩnh văn hoá dân tộc giữa thời đại nhiều đổi thay.
Văn học Việt Nam xin giới thiệu với quý độc giả chùm 5 bài thơ của anh:
Cánh chim ngàn
Mơ được tự do như cánh chim ngàn
Mang hạt giống sạch, chắc, khỏe
nảy mầm xanh tươi vùng đất hứa
Ngập tràn tiếng ca
Bao la tình người…
Uống dòng sông Lăng
Tắm dòng Ka-ool, Ka-pung, A-vương nguồn cội
Vút cánh bay cao tận mây trời
Ngắm nhìn quê hương
Biên cương Tổ quốc thiêng liêng…
Trú ngụ trên đỉnh núi cao
Trên ngọn cây Mun, Lim, Pơ-mu sừng sững
Trong mái Gươl làng
Trong đôi mắt sáng
Giữ lấy màu xanh
Giữ lấy mùa màng bội thu
Buôn làng an lành
Qua hồn chiêng, tiếng trống ngân vang
Qua hát lý của Già làng
Qua điệu múa bình minh
Thắm tình đoàn kết bền chặt như cây mây rừng….
Qua văn minh rừng
Sống tôn kính thần rừng
Tạ ơn thần sông, thần suối
Tạ ơn thần đất, thần nước
Tạ ơn thần đá, thần lửa
Tạ ơn thần lúa, thần muông thú
Tạ ơn thần vạn vật đấng mẹ thiên nhiên….
Mong ban phước cho dân làng khỏe mạnh, no ấm, an vui
Ngô lúa đầy kho, đầy nhà
Trâu, bò, heo, gà đầy sân
Tôm cá đầy sông, đầy suối
Chim thú đầy rừng không phá hại mùa màng…
Trong lễ hội làng
Ya-yắ dịu dàng
Tân-tung rộn ràng
Dựng xây xóm làng, đất nước
Cường thịnh vững bền
Cất cánh bay xa...
CÁNH TRIING GIỮ NÚI KOONG YANG
Trên vách đá dựng trời xanh Koong Yang
Có đôi chim Triing chẳng rời nhau nửa bước
Mỗi mùa mưa về, đá rêu trơn, lá mục
Chim mái vào hang, chim trống hóa núi ngàn năm.
Không một tiếng gọi, không hứa một lời thầm
Nhưng Triing vẫn bay xa, mổ từng quả chín
Mang về từng hạt, từng giọt mật rừng nguyên thủy
Cho mái đá kia, nơi vợ con chờ ánh nắng sang.
Cánh Triing không chỉ là cánh bay lang thang
Mà là cánh của tình yêu không mỏi
Cánh của trách nhiệm cánh của người giữ lửa
Giữa núi rừng hoang, vẫn chọn cách hiền lành.
Koong Yang mây cuộn, vực sâu nghìn tầng
Không ngăn được Triing mỗi ngày mang sự sống
Chim mái trong hang, phủ kín bùn và bóng tối
Tin cánh chim trống dẫu gió xoáy mưa ngàn.
Triing không biết nói như loài Jông, như người
Nhưng bay là lời thề, và sống là thắp lửa
Chim trống già rồi, vẫn không rời một mùa xưa
Chỉ khi bạn đời mất đi nó mới thôi về tổ cũ…
Và người Katu gọi: đó là loài Triing!
Loài chim chỉ yêu một đời, bay một hướng
Loài chọn trách nhiệm thay cho những lần bỏ cuộc
Sống đơn sơ mà đẹp tựa truyền thuyết không lời.
MÙA DI TRÚ - JÔNG BAY VỀ KOONG YANG
Kìa, Jông bay về trên đỉnh Koong Yang
Cánh đen thẫm, vẽ đường lên trời rộng
Hót vang vọng giữa đại ngàn xanh thẳm
Gọi sông Lăng bừng thức giấc trong sương…
Mùa di trú, rừng bỗng lặng như hờn
Vắng tiếng Jông, bản làng như hụt nhịp
Bếp không khói, trẻ không còn gọi díp
Chỉ còn tiếng gió lạc lối qua thềm.
Jông bay về báo một mùa mới êm
Dòng Lăng, Avương uốn mình trong mát lạnh
Cây Dổi trổ hoa, đất rừng thơm nhựa hạnh
Bầy ve ngân tiếng mùa cũ gọi sang.
Nhớ Chi-roonh trong điệu múa dịu dàng
Cũng ngước mắt theo cánh chim quen thuộc?
Jông gọi mùa, gọi tình, gọi hò hẹn trước
Gọi lúa non lên, gọi gùi mẹ trở về.
Koong Yang ơi, đỉnh núi của lời thề
Nơi chim Jông hót giữa mây trôi bát ngát
Nơi giấc mơ người Cơ Tu chưa bao giờ lạc
Còn cháy trong tim như bếp lửa chưa tàn…
Mơ về Zi-lang
Nơi tuổi thơ hồn nhiên như cỏ lá
Ríu rít vui ca như bày chim non trong rừng già
Cùng ngàn cây, cùng bè bạn trang lứa
Mùa cây chín mộng nhớ trái Bhơ-riu, Ta-đhâl…
Nhớ trái Booy, nhớ trái Zoót
Nhớ trái Pi-jdrang, nhớ trái Đang
Nhớ Đhơr-vư, nhớ Chi-păr cao vút
Gọi đàn Triing, Jông về hót vui mừng...
Người con của rừng
Ăn rừng, Giữ rừng
Say men núi
Tâm sáng, hồn trong
Như ngọn nguồn suối Pơr-ning, Cha-na…
Nhớ A-mế, A-ma, nhớ A-va, A-ngăh
Nhớ tiếng nói cười
Nồng ấm bao tình người
Nhớ bao buồn vui
Nhớ máng nước, nhớ bao lần leo đốc đèo cao cõng, gùi sắn, lúa, nước nguồn
Nhớ dòng thác trào tuôn
Nhớ con đường mòn, đôi chân trần nhọc nhằn gian lao...
Hẹn ngày về khi mùa hoa Zi-lang nở
Trắng màu thuỷ chung
Giữ rừng núi xanh điệp trùng
Xanh màu hy vọng tương lai bừng sáng
Viết tiếp chặng đường dài xây cuộc sống đẹp tươi…
Hẹn ngày mới về
Zi-lang nhiều đổi thay
Vững bước đi lên theo Đảng, Bác Hồ
Đoàn kết một lòng vượt qua bao gian khổ
Khai hoang đồng lúa, kéo điện, đưa nước về
Giữ rừng nguyên sinh, dược liệu xanh màu
Đường mới sẽ về no ấm, yên vui...
Đêm vọng vang chiêng, trống rộn ràng
Giữ nguồn sông Lăng
Giữ ngàn Lim, Mun, Ươi cao xanh sừng sững
Câu lí già làng đêm trường ngân nga
Mùa xuân về vang mãi khúc tình ca...
Nơi miền cao xanh
Zi-lang mùa xuân mới lại về....
Thương về nơi Bão Bualoi đi qua
Trời chưa sáng, đất đã ầm tiếng khóc,
Bualoi trườn qua đỉnh núi, sông sâu.
Gió quét trắng cả trời quê gầy guộc,
Cánh đồng run, lúa cúi rạp cúi đầu…
Tiếng con gọi mẹ lạc trong màu nước đục,
Tiếng mẹ tìm con hóa nghẹn giữa dòng trôi.
Làng quê nhỏ, rách toang bờ bãi cũ,
Mái nhà bay như chiếc lá cuối trời.
Bao cảnh đời những người không còn nhà,
Chỉ còn nhau trong mắt lệ chưa khô.
Bếp đã tắt, rơm đã chìm theo bão,
Gà im gáy, và chó chẳng dám gào.
Bualoi ơi, sao giận hờn đến thế?
Cuốn trôi luôn bóng làng lẫn giấc mơ.
Rặng tre già cũng không còn đứng vững,
Chỉ đất trời gào rú giữa hư vô…
Ai còn đó xin thắp lên ngọn lửa,
Đốt chút tình sưởi ấm giữa đêm đen.
Mai nắng lại, ruộng đồng còn nhớ bão,
Nhưng người quê sẽ vẫn bước chân bền.
P.P